Başka ülkelerde de böyle midir bilmiyorum ama bizde sık aralıklarla denizde ya da karada yapılan sondajlar sonucu petrol ve doğal gaz bulunur. Bu rezervin ekonomiye yapacağı katkı hakkında değerlendirmeler yapılır, ardından konu unutulur, ta ki yeni bir rezerv bulununcaya kadar…

Gerçekten rezerv bulunmuş mudur yoksa insanların oyalamak için haber mi uçurulmaktadır, bilmiyoruz.

Haberin doğru olduğunu kabul edelim…

Karadeniz’de veya Doğu Akdeniz’de veya ülkenin şu veya bu yöresinde –diyelim Trakya’da- petrol veya gaz rezervi bulunmuş olabilir.

Bulunması bir şeydir, rasyonel işletilebilmesi başka bir şeydir. İkincisi olmadan birincisinin anlamı yoktur.

Petrol ve doğal gazın yeraltından çıkarılması, rafine edilmesi ya da saflaştırılarak kullanılabilir duruma getirilmesi büyük masraf gerektirir. Rezervin bu masrafı karşılayabilecek zenginlikte olmasının yanı sıra, saflık oranının da yüksek olması gerekir. Aksi durumda çıkarılmasının yanı sıra arıtılması o kadar büyük masraf gerektirir ki, petrol ve doğal gazı komşu ülkeden almak daha ucuza gelebilir.

Ek olarak, bu işlemler gelişmiş teknoloji gerektirir ve bu da her ülkede bulunmamaktadır. Başka bir deyişle gerekli teknoloji için ayrıca yüksek ödeme yapılması da gerekebilir.

Bu konuda güzel bir örnek Bulgaristan Halk Cumhuriyeti’nde 1960’lı yıllarda kurulan Kremikovci metal fabrikasıdır. Balkanların en büyüğüdür. Ülkedeki demir filizi çıkarılıp fabrikaya getirilir, saflaştırılır, çelik ve metal üretilir.

İlk sorun, filizdeki demir oranının düşük olmasıdır. Demir başka metallerle karışık olarak bulunur, zor ve masraflı işlemlerle arındırılması gerekmektedir. Bu işlem büyük çevre kirliliğine de yol açmaktadır.

Sonuçta üretilen çelik fazlasıyla pahalıdır. O kadar ki SSCB’den çelik ithal edilse, ithalata ulaşım masrafı da eklense bile, 1,5 kat daha ucuza gelmektedir.

O zaman bu fabrika neden kurulmuş, bu kadar masrafa girilmiştir?

Diyelim ki ülkenin kendi metal fabrikası olsun istenmiştir. O zaman ülke ihtiyacının çok fazlasını pahalıya üreten büyük fabrikaya ne gerek vardı? Üretilen çelik maliyetinden ucuza ihraç edilmek zorunda kalınmaktadır.

Petrol ve doğal gaz bulunması da bu örnekteki gibi düşünülebilir. Ülke ihtilacından daha fazla doğal gaz üretebilir ve maliyetinin altında fiyata ihraç etmek zorunda kalabilirsiniz.

Belirtmek gerekir; doğal gazın asıl kullanılma yeri ısınma ve mutfak değildir; sanayidir. Almanya’ya büyük oranda Rusya Federasyonu’ndan gelen doğal gazın asıl kullanım alanı da böyledir.