Bakanlık, yardım yaptığı tiyatrolara "ahlaklı oyun" kriteri koydu! Yardım yapılan özel tiyatrolara "genel ahlak kurallarına uygun oyun" sahnelemeleri için protokol imzalama zorunluluğu getirildi. "Genel ahlaka uygun oyun" sergilemeyen tiyatronun yardımı, 15 gün içinde yasal faiziyle geri alınacak! Bakanlık söz konusu protokolle sergilenecek oyunun metnini de istiyor!
- Gönderin şu oyunun metnini, tiyatrodan bi-haber bürok- ratlar, bir baksın, oyunda genel ahlaka aykırı bir şeyler mi var?
Oyun metnini okuyacak "sansürcü" bürokrat metni okuyarak, oyun sahnede nasıl bir oyun olacağını tahayyül edemeyecek kadar uzaktır konuya, o sadece metnin içinde iktidarı eleştiren, "Gezi direnişi"ne destek veren cümleler olup olmadığına bakacak, varsa üstünü kırmızıyla çizecektir.
12 Eylül döneminde, sıkıyönetim, oyunların metnini önceden denetlemek eğilimi gösterdi. Tüm tiyatrolar, bunu topluca reddederek metin göndermedik.
Böyle bir ön sansür kabullenilemez!
27 Mayıs 1960'ta İsmail Dümbüllü, pişekarı Tevfik İnce ve takımıyla Ankara turnesindedir. Gençlik Parkı'nda oynamaktadır. Sıkıyönetim ilanıyla, sokağa çıkma yasağı başlar, tiyatrolar kapanır. Tiyatrolardan oynadıkları oyunların metni istenir. Dümbüllü ve İnce yetkili komutana giderler. Yaptıkları tiyatronun, tuluâta dayalı, ortaoyunu olduğunu belirtirler.
- Yazılı, mazılı bir şey yok komutanım. Tevfik, sağdan girer "açmazı" verir, ben soldan girip cevabını patlatırım. O gün ete zam gelmişse, ordan girerim konuya... İlle de bir metin isteniyorsa, burada! diyerek sağ elinin işaret parmağını, tıp tıp şakağına vurur, Dümbüllü.
Yarın Dümbüllü'nün beynini, bulun oyun metnini! Tuluât denen bir şey var! Varsayalım bir metin verildi, oyuncunun her gece o metni aynen oynadığı nasıl denetlenecek? Polisler gelip her gece, her oyunu kayıt mı edecekler? Bu kayıtları kim denetleyecek?
Genel ahlak kurallarından kasıt nedir? Çoğunluğun benimsediği mi? Tiyatrocu, çoğunluğun benimsediğini benimsemeyendir. Oyunları dünyanın her yerinde oynanan Jean Genet, genel ahlak kurallarına karşı çıkan bir yazardır. Kültür Bakanlığı'na bir Genet metni sunulsa, bürokratların aklı yerinden oynar!
Yapılan yardım tiyatronun ödediği verginin onda biri. Yardım tiyatro müdüriyetine ulaştıktan bir kaç saat sonra, biter. Tiyatro birikmiş vergi ve kira borçlarını öder. Müdüriyet "Giren-Çıkan" başlıklı bir dosya kağıdı sunar. Ortada para yoktur, sayfa gecikmiş ödemeler listesi olarak devam eder.
Faiziyle geri istiyor 15 gün sonra! 15 gün sonra para yok. Tiyatronun sorumlusu hapse girer.
Faiz niye? Suriyeli misafirlere para mı lazım?
"Böylesi bir protokole imza atmayı kendimize ne yazık ki, uygar, demokratik ve hukuk devletinin bir bireyi olarak hak görmüyoruz. Hak görenleri de kınıyoruz. Bu desteği reddediyoruz." diyor, yardım alan Tiyatro Kumpanyası!
