<p dir="ltr"><strong><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="font-size:16px;">ABD'nin bugüne kadar bölgedeki gizli operasyonlarıyla ilgili pek çok bilgi ortaya çıksa da Birleşik Krallık'ın neler yaptığı daha az biliniyordu.</span></span></strong></p> <p dir="ltr"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="font-size:16px;">Notthingham Üniversitesi'nden Prof. Rory Cormac, kısa süre önce gizliliği kalkan belgelerin "özel politik eylemler" denilen kara propaganda ve sahtekarlık faaliyetleriyle kamuoyunu komünizme karşı etkileme çalışmalarını gösterdiğini söylüyor.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="font-size:16px;">BBC'ye konuşan Cormac, "Bu bizim için sürpriz oldu çünkü tarihçiler Birleşik Krallık istihbarat örgütlerinin daha çok Orta Doğu ve Güneydoğu Asya'da faaliyet gösterip Latin Amerika'yı CIA'e (ABD Haber Alma Teşkilatı) bıraktığını düşünüyordu" dedi.</span></span></p> <h2 id="Kara-propaganda" tabindex="-1"><strong><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="font-size:16px;">'Kara propaganda'</span></span></strong></h2> <p dir="ltr"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="font-size:16px;">1961'de Ronnie Burroughs adlı bir diplomatın Latin Amerika'yı Dışişleri Bakanlığı ve dış istihbarat servisi MI6 adına ziyaret etmesinden sonra Londra'da alınan bir kararla bölgedeki gizli eylemler artırıldı.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="font-size:16px;">Britanya bölgede özellikle kara propagandaya odaklandı. Buna sahte materyaller üretmek veya insanları bilinçli bir şekilde yanlış şeylere inandırmak da dahil.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="font-size:16px;">Bölge o dönemde küresel olarak artan öneme sahip bir yer olarak görülüyordu.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="font-size:16px;">1959'daki Küba devriminin ardından bölgedeki komünizm etkisi de artmıştı.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="font-size:16px;">Latin Amerika normalde Londra'dan daha çok müttefiki Washington'ın oyun sahası olarak görülüyordu.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="font-size:16px;">Prof. Cormac ABD'nin bölgedeki faaliyetlerinin Birleşik Krallık'tan çok daha fazla olduğunu, Londra'nın daha çok ticarete odaklandığını söylüyor ve ekliyor:</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="font-size:16px;">"İngiltere bu operasyonları iki nedenden ötürü yaptı: Birincisi ABD ile ortaklığında kendisinin de bir rol oynadığını gösterip, gittikçe tek tarafın ağırlık kazandığı bir ilişkide kaldıraç etkisi yaratmak.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="font-size:16px;">"İkincisi ise ABD'nin bölgede etkisinin azalmaya başladığını düşünen Birleşik Krallık, Latin Amerika pazarlarından daha fazla pay almak istedi.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="font-size:16px;">"Bu iki hedef her zaman birbiriyle uyumlu bir şekilde gerçekleşmedi tabii ki."</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="font-size:16px;">Birleşik Krallık bunun için bölgede propaganda faaliyetlerinde çalışanların sayısını artırdı, MI6 da yeni merkezler açtı. Bunlardan ikisi Şili ve Venezuela'daydı.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="font-size:16px;">Bir Birleşik Krallık yetkili "büyük bir ganimet" olarak nitelediği Venezuela'nın "zengin bir ülke olduğunu ve hükümetinin de önemli bir yatırım sermayesi kaynağı olduğunu" söylemişti.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="font-size:16px;">Ana hedef kiliseler, siyasi partiler ve sendikalarla birlikte çalışarak ve propaganda yöntemlerini kullanarak komünizme karşı faaliyet yürütmekti.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="font-size:16px;">Bu faaliyetler arasında Kolombiya'da yaygın bir şekilde basılan yeni bir dergi yaratmak, Şili ve Bolivya'da bildiriler dağıtmak vardı.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="font-size:16px;">Yerel radyo prodüktörlerine verilen rüşvetlerle propaganda metinlerinin de radyolarda oynatılması sağlandı.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="font-size:16px;">Bir Birleşik Krallık yetkilisinin "Bana 100 bin sterlin verirseniz bütün And Dağları bölgesindeki radyo yorumcularını satın alabilirim" dediği de ortaya çıkan bilgiler arasında.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="font-size:16px;">Bir diğer faaliyet de Bolivya'da rahiplerle birlikte çalışarak Küba ve Sovyetler Birliği propagandasına karşı propaganda yaymaktı.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="font-size:16px;">Birleşik Krallık'ın istemediği Ekvador Başkanı Carlos Julio Arosemena Monroy'a karşı da rahiplerle birlikte çalışma yürütüldü.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="font-size:16px;">Prof. Cormac'ın Journal of Stratejik Studies'te (Stratejik Çalışmalar Dergisi) yayınlanan son makalesinde yer alan bilgilere göre yapılan çalışma sonucu Başkent Quito sokaklarında ihtiyaç duyulması halinde en az 5 bin kişilik bir eylemci grubunun bir araya getirilebileceği, bunların da çoğunun Katolik gençlerden oluşacağı hesaplanmıştı.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="font-size:16px;">Birleşik Krallık'ın sendikalara yönelik çalışması ise içeri sızma ve ele geçirme veya toplantılara zarar verme şeklinde oldu.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="font-size:16px;">2019 ve 2020'de gizliliği kalkan belgelere göre ortadaki fikirlerden biri de sahte belgeler yaratarak Brezilya'da komünistlerin sendikaları ele geçirdiği izlenimi verip, Devlet Başkanı Joao Goulart'ın kendi konumundan endişe etmesine yol açmaktı.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="font-size:16px;">İngiltere bu planını hayata geçirmedi fakat Goulart 1964'te ABD destekli bir darbe ile devrildi.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="font-size:16px;">İngiltere bazı dönemlerde de seçime etki etmeyi düşündü. Bunlardan biri de 1964'te Şili'de sosyalist Salvador Allende'nin kazanmasından endişe edilen seçimdi.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="font-size:16px;">Konuyla ilgili belgelerden birinde "Allende iktidara geldikten sonra komünistler tarafından yönlendirilecektir, kendi rızasıyla veya başka yollardan... Bunun sonucunda Küba çizgisinde bir yönetim ortaya çıkabilir" ifadeleri yer alıyor.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="font-size:16px;">Ortaya çıkan belgeler üzerinden genel bir değerlendirme yapan Cormac, Birleşik Krallık'ın gizli faaliyet yürütmesini "Küresel rolünü az para harcayarak devam ettirme isteğiyle" açıklıyor.</span></span></p>