Kumkale Beldesi’ndeki 27 bin metrekarelik alanda bulunan 400 yıllık tarihi Türk mezarlığı, Çanakkale Valiliği’nin hazırladığı ve Güney Marmara Kalkınma Ajansı’nın desteklediği proje kapsamında restore edilerek turizme kazandırıldı. Çalışmaların tamamlandığı mezarlık, törenle yenilenmiş haliyle kapılarını ziyaretçilere açtı. Törene, Çanakkale Valisi Güngör Azim Tuna, Çanakkale Belediye Başkan Vekili Celal Karakaş, Boğaz ve Garnizon Komutanı Tuğamiral Hasan Doğan, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Rektörü Prof. Dr. Sedat Laçiner, CHP’li Kumkale Belediye Başkanı Süleyman Erte, daire müdürleri, belde sakinleri ve öğrenciler katıldı.
Proje yöneticisi ÇOMÜ Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Yrd.Doç.Dr. Burhan Sayılır, törende yaptığı konuşmada tarihi mezarlığın deniz kenarında kalan bölümünde 1915 öncesinde 2 bin haneli Kumkale nahiyesinin yer aldığını, mezarlıkta da burada yaşayanların cenazelerinin bulunduğunu söyledi. Yılların verdiği tahribata, 1915 muharebelerindekinin de eklenmesi sonucunda mezar taşlarının bazılarının kırıldığını, bazılarının yıkılarak toprak altında kaldığını belirten Yrd.Doç.Dr. Burhan Sayılır, şöyle dedi:
"Burada çalışmalara başladığımızda toprak yüzeyinde 50 taş anca seçilebiliyordu. Yaptığımız çalışmalarda toprak altındaki taşları da gün yüzüne çıkardık. Toplam 401 mezar taşı tespit ettik. Bunların hepsinin temizliğini yaptık. Kırık taşların parçalarını birleştirip, ayağa diktik. Mezarlığın çevresi taşların çalınması veya tahribat görmesinin engellenmesi açısından taş duvar ve telle çevrildi. Girişine kapı yapıldı ve tanıtım levhaları dikildi. Burası artık terkedilmiş bir mezarlık görüntüsünden kurtulacak. Yerli ve yabancı turistlerin ziyaretine açık olacak. Her şeyden önemlisi de tarihimize ve ecdadımıza yakışır bir alan haline gelmesi."
"MEZARLIKTA VATAN SAVUNMASI YAPMIŞLAR"
Çanakkale Valisi Güngör Azim Tuna ise, kültürel değerlerin ortaya çıkarılması açısından çok önemli bir çalışmaya imza atıldığını ifade etti. Kumkale Tarihi Türk Mezarlığı’nın yıllarca bakımsız, metruk bir görünümde olduğunu hatırlatan Vali Tuna, şöyle dedi:
"Hem insan eliyle hem tabiatın hem de Çanakkale Savaşı’nın neden olduğu tahribatla mezarlık çok kötü bir duruma düşmüş, taşları kırılmış ve çalınmı. Hazırlanan projeyle bu mezarlık metruk durumundan kurtarılmış, kırık taşlar tamir edilmiş, her bir taş ayrı ayrı okunmuş ve envanteri çıkarılmış. Böylece mezarlıktaki her bir taşın artık bir kimliği olmuş. Bu çalışmanın bir başka yönü daha var. 25 Nisan 1915'te Kumkale’ye asker çıkaran Fransızlara karşı mücadele eden askerlerimiz yoğun bombardıman nedeniyle hayatta kalmak için bu mezarlığa sığınmış, mezarlık içinde siper ve mevziler hazırlamış ve buradan çarpışmalara devam etmiş. Yoğun çarpışmalarda birçok askerimiz bu mevzilerde şehit olmuş. Belki de Çanakkale Türküsü’ndeki “Ölmeden mezara koydular' sözü en çok burası için geçerli."
Kumkale Muharebesi’nde şehit olan askerler için henüz bir şehitlik yapılmadığına dikkati çeken Vali Tuna, "Bu çalışma ile en azından Kumkale’de şehit olan askerlerimizin adlarının yazılı olduğu bir tabela mevzilere yerleştirildi. Böylece, ilk defa şehitlerimizin adları çarpıştıkları ve şehit oldukları yere yazılmış oldu. Yine ilk defa Kumkale Muharebesi’nin geçtiği alanlarda Türk bayrağını göndere çektik. Burada şehit verdiğimizin bir nişanesi olarak bayrağımız ebediyen dalgalanacak" dedi.
Tören Mehteran Bölüğü gösterisiyle devam ederken, Vali Tuna ve diğer konuklar restore edilerek turizme kazandırılan Tarihi Türk Mezarlığı’nı gezerek incelemelerde bulundu.
BG(İÖ/İD)
