Kabil Devlet Üniversitesi'nden Firuz Fevzi, Akdeniz Üniversitesi Turizm Fakültesi tarafından Antalya'da düzenlenen, '13'üncü Ulusal Turizm Kongresi'ne 'Afganistan Dünya Turizmine Hazırlanıyor' başlıklı bildiri sundu. Firuz Fevzi, aslında eski bir Türk yurdu olan bugünkü Afganistan topraklarının tarih boyunca hep Türk devletlerinin egemenliğinde kaldığını hatırlatırken, bugün Afganistan'ın her şehrinde Türklerden kalan tarihi eserler bulunduğunu söyledi. Gazne, Herat, Kabil ve Belh şehirlerinin Türk tarihi ve sanatına ait eserlerle dolu olduğunu vurgulayan Firuz Fevzi, 1978 yılına kadar turizmin ilgi odağı olan Afganistan'ın, dünyanın birçok ülkesinden gelen turistleri ağırladığını anımsattı. Rusya ile savaş başladığında, tarihi Türk şehirlerinin yağmalandığını ve tarihi eserlerin fırsatçılar tarafından yurt dışına çıkarıldığını anlatan Firuz Fevzi, iç savaş yıllarında ve Taliban örgütünün ülkeyi ele geçirdiği dönemde, daha çok yerel mafya ve ajanların işbirliğiyle yaptıkları gizli kazı çalışmaları sonucu binlerce tarihi eserin ülke dışına çıkarılarak ya da müzelerden çalınarak yurt dışına götürüldüğünü söyledi. Firuz Fevzi, bakımsızlık ve bilinçsizce yapılan çalışmalar sonucunda birçok saray, külliye, türbe ve minarenin yıkıldığını, harap olduğunu, Gazne şehrinde Sultan Mahmud döneminden kalan tarihi yapıların ise UNESCO'nun girişimiyle 2007 yılında restore edilmeye başlandığını anlattı. Orta Asya'nın kalbinde yer alan Afganistan'ın 5 bin yıllık bir tarihe sahip olduğunun altını çizen Firuz Fevzi, şöyle devam etti: "Büyük imparatorlukların dikkatini çeken bu ülke tarih boyunca birçok savaş yaşamıştır. İmparatorlukların bu ülkeye savaş çıkarmalarının amacı ilk başta Hindistan'ı ele geçirmek ve bu amaçlarına ulaşmak için Afganistan'ın stratejik konumundan yararlanıp oraya nüfuz etmek, bu ülkenin zengin yer altı kaynaklarına hâkim olmak ve Asya'daki ülkeleri kendi kontrolü altında tutmaktı. Bu savaşlar beraberinde birtakım yağmaları da getirmiş, ülkenin ilerlemesine engel olmuştur." Afganistan'daki Türk eserleri ve şehirleri hakkında ayrıntılı bilgi sunan Firuz Fevzi, "Afganistan'da o kadar çok tarihi Türk eseri vardır ki, anlatmakla bitmez. Bunlara sahip çıkarak turizm sektörünü canlandırabiliriz" diye konuştu. Son yıllarda Afganistan ve dünya genelinde turizme ilginin çok arttığını aktaran Firuz Fevzi, şöyle devam etti: "Yabancı ve yerel yatırımcılar gezi turları düzenliyor. Türkiye bugün Afganistan'da eğitim ve sağlık alanında destek vermektedir. Afgan asker ve polisine eğitim vermektedir. Afganistan'da bu kadar tarihi Türk eseri varken onları Türkiye devletinin restore edip, işletmesini istiyoruz. Afganistan-Türkiye dostluğu Atatürk döneminde başladı. Bu dostluk daha da pekiştirilerek geliştirilmelidir. Batılı yatırımcıların tarihi yerleri yapıp işletmesinden ziyade Türkiye'nin yapıp işletmesini istiyoruz." BT(HA/İD)