Türkiye’deki Suriyeli kumalar

Elçin Poyrazlar / Nusaybin

Bir zamanlar zenginlik simgesi olan İpek Yolu savaş, açlık ve karmaşanın tanığı şimdi.

Suriyeli gelinlerin peşindeyiz. Daha doğrusu Türkiye’deki evli erkeklerle ikinci eş olarak evlenen Suriyeli kadınların.

Güneydoğu bölgesinde herkesin bildiği ama açıkça konuşmaktan çekindiği bir konu bu. Kimisi şehir efsanesi diye geçiştiriyor, kimisi de ikinci eş alan akrabalarından söz ediyor.

Nusaybin Belediyesi’ne bağlı Gülşilav Kadın Merkezi ’nin üzerinde çalıştığı konulardan biri de çokeşlilik

Merkezin yardımıyla ikinci eş olarak Türkiye’ye gelen Suriyeli kadınlara ulaşmaya çalışıyoruz. Yeni evlenenler oldukça ürkek, bir gazeteciyle konuştuğunu duyarsa kocasının kendisinden boşanacağını düşünenler çoğunlukta.

Sonunda aralarından biri bizimle konuşmayı kabul ediyor.

'Şimdi pişmanım' Gerçek ismini vermek istemeyen Dünya, 35 yaşında ve 7 yıl önce Kamışlı’dan Nusaybin’e ikinci eş olarak gelmiş. Üç katlı bir evin birinci katındaki dairesine buyur ediyor bizi. Kocasının ilk eşinin oturduğu üst katı işaret ediyor. Pek anlaşamadıklarını da ekliyor. Dünya, babası öldükten sonra maddi sıkıntılar içinde kaldığı için evlenmiş eşiyle. Kocasının evli ve çocukları olduğunu da biliyormuş gelmeden önce. Dünya, eşiyle imam nikahı kıyıldığı için yasal haklarından yoksun olmaktan şikayetçi.

“Şimdi pişmanım. Suriye’de 4 eşle nikahlanma hakkı var, ama burada yok. Sadece oturma iznim var, o kadar” diyor.

Dünya’ya Suriye’deki savaştan sonra Türkiye’deki erkeklerle evlenmek için gelen Suriyeli kadınları soruyorum.

“Ben parasızlık yüzünden evlendim, onlar ise savaş yüzünden” diyor üzgün bir sesle.

KA-MER Mardin Şube Başkanı Tülay Elçioğlu Suriye savaşından bu yana, bölgede çokeşlilik oranında gözle görülür bir artış olduğunu aktardı. Elçioğlu 2013 yılında iki bin civarında haneyi ziyaret ettiklerini ve özellikle Mardin’in Kızıltepe ilçesinde Suriyeli kumalara sıklıkla rastladıklarını anlattı.

Elçioğlu “Bu kadınlar, evliliği bir kurtuluş olarak görüyor. Ancak bu durum buradaki ailelerin parçalanması, ilk eşlerden olan çocukların psikolojik sorunlar yaşaması ve ev içi şiddet gibi sosyal sorunlara neden oluyor” diyor.

Gerçek ismini saklayan 43 yaşındaki Arzu Hanım ise, eşinin Suriyeli genç bir kadınla evlenmesinden çok dertli.

“Eşim Nisan ayında, eve genç bir Suriyeli kadın getirdi ve ona imam nikahı kıydı. Ben üstüme kumayı kabul etmeyince beni ve çocuklarımı sokağa attı” diye anlatıyor.

“Şimdi o kadına resmi kağıtları verebilmek için benden boşanmak istiyor. Benim gibi bir sürü Arzu’lar var. Lütfen hükümet birşeyler yapsın” diyor isyan dolu bir sesle.

'Evlenmemi karım istedi' Mardin civarında çiftçilik yapan Faruk (gerçek ismi bizde saklı) ise, ikinci evliliğini 8 ay önce Suriyeli bir kadınla yapmış. Faruk’un yeni eşi 22 yaşında. Faruk ilk evliliğini 8 yaşında yapmış. Ablasını isteyen aileyle berdel yaptıklarını, ilkokul ikinci sınıftayken evlendirildiğini anlatıyor:

“Bir gün eve geldim ve odada benden daha büyük bir kız vardı. Annem bak bu eşin dedi bana. O kız beni yıkadı, besledi ve yıllarca annelik yaptı. 14 yaşında düğünümüz oldu, bir yıl sonra da ilk çocuğum doğdu”.

Faruk’un bugün ilk eşinden 9 çocuğu var ve yeni eşi de hamile. Faruk ilk eşinin onu yeniden evlenmesi için cesaretlendirdiğini söylüyor. “Evlenmemi ilk eşim istedi. Şimdi hep beraber aynı evde yaşıyoruz. Her ikisi de mutlu. Ekonomik durumum iyi, iki eşimin de hiçbir eksiği yok” diyor gururla.

Ticarete dönüşen evlilik kurumu Ancak işin bir de ekonomik tarafı var.

Suriyeli kadınları getiren ve evlenmeleri için aracılık yapan kişiler, kendi ekonomik döngülerini kurmuşlar bile.

Mardin Ortak Kadın İşbirliği Derneği Başkanı Hülya Çelebioğlu Aydın , bölgede çokeşlilik sorununun feodal bir konu olduğunu, sadece Suriyeli kadınlarla sınırlı kalmadığını da anlatıyor.

Çelebioğlu , birlikte çalıştıkları sosyologların araştırmalarına göre, Suriye savaşından bu yana Suriyeli kadınlarla ikinci evliliklerde yüzde 50 oranında bir artış olduğunu da ekliyor sözlerine. Bunun nedeni ise Suriyeli ya da başka yabancı kadınlarla evliliğin, çok daha ucuza yapılabilmesi.

“Bölgede ikinci evlilikler genelde kızın rızasıyla kaçırılması şeklinde gerçekleşiyor. Bu, bir tür namus davası olduğu için ceza ödenmesi gerekiyor aileye. Bu cezalar da 50 binden başlayıp 200 bin TL’ye kadar çıkabiliyor. Suriyeli kadınlara verilen başlık parası ise 2000-3000 TL civarında” diyor Çelebioğlu. .. BBC

Türkiye’deki Suriyeli kumalar

ABD'nin Gazze politikasına karşı çıktı ve istifa etti

UNFPA: Her gün 800 kadın doğum yaparken ölüyor

8 milyon euro ile Türkiye'ye kaçmıştı, teslim oldu

8 Mart ne zamandan beri kutlanıyor?

Kadın Platformu: 8 Mart’tan bu yana 338 kadın öldürüldü

Sibel Kekilli, Instagram Türkiye engelini kaldırdı

"İnci Taneleri" dizisi Gönül Yarası'ndan mı alıntı?

Başak Demirtaş İstanbul’dan aday olmayacak

ABD'li oyuncu Hathaway'den greve destek

SKB paneli: "Şiddete karşı direnen kadınlar var"