Van'ı vuran 23 Ekim'deki Richter ölçeğine göre 7.2 ve 9 Kasım'da 5.6 büyüklüğündeki depremin ardından Yüzüncü Yıl Üniversitesi bir ilke imza atarak kriz yönetiminde yaşanan sorunları 'Kamuoyu algısının' ölçülmesi araştırmasıyla ortadan kaldırmaya çalıştı. Bunun için depremden sonra Afet Koordinasyon Merkezi'nde Yüzüncü Yıl Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mustafa Sarı ve İktisadi İdari Bilimler Fakültesi'nden Yrd. Doç. Dr.Sait Ebinç gönüllü olarak görev aldı.
'HİZMETE RAĞMEN ALGILAMA OLUMSUZ'
Çalışmada ilk olarak Van'da yapılan hizmetlerin il dışından nasıl algılandığı ölçülmeye çalışıldı. Hizmetler yapılmasına rağmen bunun dışardan çok kötü algılandığını belirten Prof. Dr. Sarı, Türkiye'nin birçok ilinden gönüllülere ulaşarak medyanın takip edilmesini istedi. Yüzlerce gönüllü, Prof. Sarı'nın bu isteği üzerine araştırma kapsamında internetleri, gazeteleri, televizyonları izleyip depremle ilgili haberlerden algıladıklarını puanlandırıp tekrar Prof. Sarı'ya iletti.
17 AYRI DEĞİŞKEN İHTİYACA NOT VERİLDİ
Medyadan haberleri takip edip çevresindekilere yayan gönüllüler, arama- kurtarma, örgütlenme, iaşe, barınma gibi 17 ayrı ihtiyacın karşılanması ile ilgili haberleri değerlendirip 5 üzerinden notlar verdi. Prof. Sarı, kendilerine ulaşan bilgileri İktisat Fakültesi'nden Yrd. Doç. Sait Ebinç ile bir araya getirip, bir karne oluşturdu. Belirlenen 17 değişkenin puanlaması da 24 Ekim 2011 ve 29 Ekim 2011 aralığında şöyle oldu:
* Arama kurtarma 24 Ekim'de 5, 29 Ekim'de 5.
* Olayla ilgili bilgilerin paylaşılmasındaki şeffaflık 24 Ekim'de 5, 29 Ekim'de 5.
* İhtiyaçların belirlenmesi 24 Ekim'de 2, 29 Ekim'de 5.
* Örgütlenme 24 Ekim'de 2, 29 Ekim'de 4.
* Malzeme temini 24 Ekim'de 4, 29 Ekim'de 5.
* Malzeme depolama 24 Ekim'de 4, 29 Ekim'de 5.
* Malzeme dağıtımı 24 Ekim'de 1, 29 Ekim'de 4.
* İaşe 24 Ekim'de 2, 29 Ekim'de 5.
* Barınma 24 Ekim'de 1, 29 Ekim'de 4.
* Personel yönetimi 24 Ekim'de 2, 29 Ekim'de 4.
* İhtiyaçların zamanında ve yerinde giderilmesi 24 Ekim'de 2, 29 Ekim'de 4.
* Koordinasyon ve eşgüdüm 24 Ekim'de 2, 29 Ekim'de 4.
* Ölü-yaralı takibi ve kamuoyuna bilgi akışı 24 Ekim'de 3, 29 Ekim'de 5.
* Sağlık hizmetlerinin yeterliliği 24 Ekim'de 2, 29 Ekim'de 5.
* Çevre ve hijyen soranlarının yönetimi 24 Ekim'de belirsiz, 29 Ekim'de 3.
* Alandan kriz masasına bilgi akışı 24 Ekim'de 3, 29 Ekim'de 5.
* Bilgilerin değerlendirilmesi ve müdahale 24 Ekim'de 3, 29 Ekim'de 5.
PROF.DR SARI: BARINMAYI 3 PUANA YÜKSELTTİK
Prof. Dr. Mustafa Sarı, araştırmada ilk günler kriz ortamının yaşandığını, bu nedenle 'ihtiyaçlar ne, nasıl karşılanıyor ve nasıl algılanıyor' ölçümü yapmayı düşündüklerini belirterek şunları söyledi:
"Özellikle arama- kurtarmada 5 üzerinden 5 puan alırken, malzeme dağıtımı ve barınma da 1 puan alabildik. Sonra puanı düşük olan yerlerde sıkıntı olduğunu düşünüp, bu sorunları çözecek ekipler oluşturduk. Ekiplerimiz gelen ihbarları değerlendirip yerinde inceleme yapıp bize gerçek bilgileri ulaştırdı. Depremden 4 gün sonra yeniden algı konusunda puanlama istedik. Bu kez daha önce 1 aldığımız malzeme dağıtımında 4, barınmada ise 3 puana yükseldik."
'BAYRAM OTELİ SENDROMU, DÜŞ KIRIKLIĞI SÜRESİNİ UZATTI'
Yapılan çalışmalarla bilgilerin de doğru olarak yansımasından sonra, krizin doğru yönetilmeye başlandığı algısının oluştuğunu belirten Prof. Sarı, bu aşamadan sonra farklı sorunların ortaya çıktığını söyledi. Prof. Dr. Sarı, ihtiyaçlar piramidi oluşturup ona göre hareket ettiklerini belirterek şöyle konuştu:
"Toplumsal algıyı doğru yönetmeye başladıktan sonra farklı problemler ortaya çıkmaya başladı. Şimdi değerler ihtiyacı başladı. Bunun için de sosyal aktiviteler yapacak birimler oluşturulmalıydı. Bunlar da yapıldı. Bunun ardından asıl sorun düş kırıklığının başlamasıdır. İlk depremin ardından düş kırıklığı hızla atlatılırken, Van'ın şansızlığı ikinci deprem oldu. Ben buna Bayram Oteli sendromu diyorum. Bayram Oteli'nin yıkılmasıyla düş kırıklığının süresi uzadı. İnsanlar evlerine girmek istemiyor. Bunun atlatılması için hızlı bir yapılaşma olması lazım. Ekonomik paketler açıklanmalı. Umuyorum ki Van, bu çalışmayla düş kırıklığını nisan ayı sonuna kadar atmış olacak. Ayrıca Bayram Oteli sendromunun afet yönetim uzmanları tarafından akademik olarak ortaya konulması gerektiğini düşünüyorum."
OB(FE/COŞ)
