Edirne Vakıflar Bölge Müdürlüğü'nün, mahkemenin mezarlığın Arkeolojik Sit Alanı olarak tescilini ‘yetki açısından’ iptal etmesi ardından, halk arasında 'Maşatlık' olarak bilinen Musevi Mezarlığı’nın kendileri tarafından yeniden tescili için yaklaşık 1 yıldan bu yana hareket etmediği öne sürüldü.

Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu, 11 Şubat 2010 tarihinde yaptığı toplantıda, mülkiyeti Büyük Sinagog Vakfı’na ait Musevi mezarlarının bulunduğu iki parselin 1'inci Derece Arkeolojik Sit Alanı olması ve korunması gerekli kültür varlığı olarak tescil etti. Kurulun bu kararından sonra Vakıflar Genel Müdürlüğü, 1995 yılında mazbut vakıflar (Cumhuriyet döneminde çıkarın Vakıflar Kanunu ile gerekli niteliklere sahip olmayanlar) arasına alınan Büyük Sinagog Vakfı adına kayıtlı iki parselin tescil etttirilmesi yetkisinin kendilerinde olduğunu savunarak, Edirne İdrare Mahkemesi hakkında dava açtı.

Edine İdare Mahkemesi, 9 Haziran 2010 tarihinde verdiği kararda, Edirne Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun Musevi Mezarlığı ve bitişiğindeki parselin 1'inci Derece Arkelojit Sit Alanı olarak resen tescil etmesini, ‘yetki açısından’ yürütmenin durdurulmasına karar verdi.

İPTAL ETTİ

İdare Mahkemesi, 29 Eylül 2010 tarihinde dosya üzerinde esastan yaptığı incelemede ise, Musevi mazarlığının korunması gerekli kültür varlığı olarak tescil edilme yetkisinin Edirne Kültür ve Tabiat Varlıkları Kurulu’nda omadığını, Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün yetkili olduğu yönünde karar verdi. Mahkemenin yetki yönünden iptal kararı Danıştay 14'üncü Dairesi tarafından 10 Haziran 2011 tarihinde onandı.

Edirne Kültür ve Tabiat Varlıklarını Korumu Kurulu’nun kararını ‘yetki’ yönünden iptal ettirmek için iki yıl hukuk mücadelesi veren Vakıflar Genel Müdürlüğü davayı kazandıktan sonra hiçbir adım atmadığı öne sürüldü. Musevi Mezarlığı’nın korunması gerekli kültür varlığı olarak tescil edilmesi yönünde yetkiyi alan Vakıflar Genel Müdürlüğü yaklaşık 1 yıldan bu yana tescil işlemi için girişimde bulunmadığı savunuldu. Edirne Vakıflar Bölge Müdürü Hayati Binler, bu konudaki soruları yanıtlamadı.

SİNAGOG ONARILIYOR

Bu arada Edirne Vakıflar Bölge Müdürlüğü, kentte bulunan Yahudiler'in Avrupa’daki en büyük ibadet yerlerinden biri olan sinagogu restore ediyor. Restorasyonu devam eden ve 6 Ocak 1906’da 2’nci Abdülhamit’in fermanıyla Fransız Mimar France Depre tarafından Viyana’dakini örnek alınarak inşa edilen sinagog Kutsal Büyük Havra adıyla 1907'de ibadete açıldı. Yıkılmak üzere olan ve Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından 3 milyon 704 bin 556 lira 58 kuruş harcanarak onarımına başlanan havranın, resterorasyonunun 28 Aralık'a kadar tamamlanması planlanıyor.

Kral Ferdinand ve Kraliçe İsabella tarafından önce İspanya’dan ardından Portekiz’den kovulan binlerce Yahudi aile, 2'nci Beyazıt’ın rızası ve hoşgörüsü Edirne’ya göç etti. Edirne’de nüfusları 17 bin kişiye kadar çıkan Yahudiler İsrail’in kurulması ile kentten göç etti. Edirne’de halen tek Yahudi aile yaşıyor. Edirne’deki, Maşaklıkta (Müslüman olmayan kişilerin öldükten sonra gömüldükleri mezarlık) çok sayıda mezar bulunuyor. Maşatlığa 1970 yılından beri defin yapılmıyor.



LK(LK/İD)