Çanakkale Deniz Zaferi'nin kazanıldığı 18 Mart 1915'te İtilaf Devletleri'nin donanmalarına ait gemilere geçit vermeyerek 'Çanakkale Destanı’nın yazıldığı Kumkale Beldesi ve Halileli Köyü’ndeki tarlalarda toprak altında kalan dokuz gazi top, Çanakkale Valisi Güngör Azim Tuna'nın talimatıyla bir süre önce günyüzüne çıkarıldı. Çanakkale Deniz Zaferi'nin 98'inci yıl dönümünün kutlanacağı 18 Mart 2013 tarihine kadar çıkarıldıkları noktadaki orijinal bataryalara yerleştirilerek sergilenecek olan gazi topların ardından bu kez de denize sıfır noktada iki gazi topun çıkarılması için çalışma başlatıldı.
Kumkale Beldesi'nde toprak altından çıkarılan gazi topların son durumunu görmek için bölgeye inceleme gezisinde bulunan Çanakkale Valisi Güngör Azim Tuna, "Kumkale’de gazi topların çıkarıldığı alanı, elimizde bulunan Çanakkale Savaşları’na ait materyalleri de ekleyerek bir açık hava müzesi haline dönüştürmek istiyoruz. Kumkale'de toprak altında altı batarya tespit ettik. Bunların 3'ünden gazi top çıktı. Şimdi üç gazi top bu bataryalara yerleştirilecek. Boş olan bataryalara çevreden çıkarttığımız topları getirip, burayı özel bir alan olarak düzenlemek istiyoruz. Topların temizlenmesi ve sergilenebilir hale getirilmesi de önemli bir aşama. Amacımız 18 Mart 2013 tarihine kadar gazi topları yerlerine koyarak halkımızın ziyaretine sunmak" dedi.
BİR GAZİ TOP DA ÇOMÜ GİRİŞİNE
Vali Tuna, gazi toplardan birinin de Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) girişine yerleştirilerek sergileneceğini açıkladı. Çanakkale Deniz Savaşları’nın sevk ve idare edildiği müstahkem mevki komuta ve gözetleme yerinin ÇOMÜ Terzioğlu Yerleşkesi içinde yer aldığını hatırlatan Vali Tuna, "Buradan çıkarılan toplardan birisini ÇOMÜ giriş kapısında uygun bir yere koyacağız. Üniversitemiz malum, Çanakkale Savaşları'nın idare edildiği alan üzerinde kurulduğu için sembolik anlamı var" diye konuştu.
Proje yürütücüsü ÇOMÜ Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Burhan Sayılır, gazi topların toprak altından çıkarılması çalışmalarının başlandığını belirtti. Yrd. Doç. Dr. Sayılır, "Yeniköy ile Kumkale arasındaki Kızılbayır Mevkii’nde, deniz ve sahilin birleştiği noktada iki top daha var. Her biri 4'er ton ağırlığındaki bu gazi topları karadan çıkarmak mümkün değil. Çünkü toplar 120 metrelik bir uçurumun bulunduğu noktada. Çıkarmak için planlamalarımızı yapıyoruz" dedi.
Çanakkale Deniz Savaşları sırasında, boğazın Ege Denizi girişini, Bozcaada bölgesini kontrol altında tutmak için kullanıldıkları sanılan sahildeki gazi topların 97 yıl önceki haliyle sapa sağlam durduğunu belirten Yrd. Doç. Dr, Burhan Sayılır, "Bu iki gazi topu da en kısa sürede gün yüzüne çıkaracağız. Kumkale'de toprak altından çıkardığımız diğer topların yanına getireceğiz. Tüm gazi toplar aynı mekanda sergilenecek. Ziyaretçiler 97 yıl önce 18 Mart'ta imza atılan Çanakkale Deniz Zaferi'nin tüm izlerini gazi toplarla açık hava müzesine dönüşecek bu alanda görebilecek. Burası Türk topçuluğu yönünden komple açık hava müzesi haline gelecek" diye konuştu.
TOPRAK ALTINDA KADERİNE TERK EDİLMİŞTİ
Çanakkale Deniz Savaşları sırasında boğaz savunmasını güçlendirmek amacıyla Kumkale Beldesi ve Halileli Köyü'nde oluşturulan topçu gruplarına ait bataryalara yerleştirilen 22, 24 ve 26 santimetre çapındaki Krupp ve Obüs topları, 18 Mart 1915 tarihinde İtilaf Devletleri donanmasına ait gemilere ateş açarak boğaz savunmasında önemli rol üstlendi. Mondros Mütarekesi'nden sonra 1919 yılında bölgeye çıkan İngiliz birlikleri tarafından bazı parçaları sökülen gazi toplar, sonraki yıllarda bulundukları arazilerin tarım alanı olarak kullanılmaya başlamasıyla toprak altında kaldı.
