Geçtiğimiz yılın Haziran ayında iki Hollandalı'nın Türkiye'den çıkış yapmak üzereyken Kapıkule Sınır Kapısı'nda araçlarında yapılan aramada küçük saksılarda çiçek fideleri, çeşitli türlere ait bitki kökleri, üzeri numaralandırılarak gazete kağıtlarına sarılmış tohumlar bulundu. Cip altındaki metal bölmede de çok sayıda bitki tohumu olduğu tespit edildi. Uzmanların katılımıyla yapılan sayım ve incelemede 160 türe ait toplam 5 bin 236 adet bitki ve tohumu belirlendi.
Ele geçirilen bitkiler arasındaki bir türün dünyada sadece Erzurum'un Karayazı İlçesi'nde yetişen ve sadece 57 adet kaldığı belirtilen 'Fritillaria Michailovskyi' adlı ters lale olduğu ortaya çıktı. Şüphelilerin yurt dışına götürmek için son kalan ters lalelerin tamamını söktükleri belirlendi. Edirne Çevre Orman Müdürlüğü, iki Hollandalıya toplam 56 bin 980 lira para cezası verdi.
Atatürk Üniversitesi Mimarlık ve Tasarım Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Hasan Yılmaz, lalelerle ilgilenen ve koruma altında tutan Yalova Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsünden Erdal Kaya ile uzun süre görüşmesi ardından laleleri Erzurum'a getirmeyi başardı. Ters laleleri Atabotanik Park'ta saksılara yerleştiren Prof.Dr. Hasan Yılmaz, çiçekleri çoğaltacaklarını söyledi. Prof.Dr. Hasan Yılmaz, şöyle konuştu:
"Ters laleler sonunda ana vatanı Erzurum'da. Lalelerimizi koruma altına aldık. Burada 2 yıl içinde lalelerin sayısını çoğaltacağız ve yetiştiği yer olan Karayazı'ya götüreceğiz. Ayrıca laleleri yetiştirdikten sonra bölge insanlarının kullanımına sunmak için koleksiyonumuzda bulunduracağız. Aynı zamanda doğal bitkilerimizin, gen kaynaklarımızın koruma altına alınmasıyla ilgili çalışma yürütüyoruz. Doğal bitkilerimizin Botanik Park'a getirilip koruma altına alınması gen kaynaklarının korunması açısından önemlidir. Doğal ortamda yetişen o kadar bitki var ki bir çoğunun adını dahi bilmiyoruz. Hedefimiz bunları keşfetmek ve koleksiyona katmak. Ters lale alzheimera, parkinson gibi hastalıkların tedavisinde kullanılabilir. Hollandalı turistlerin lale soğanlarını çalması sonucu dağlarda bulunan ve ot diye baktığımız bitkilerin değerli olduğunu anladık. Dağlarda turist adı altında gezenlere karşı öncelikle muhtarlar başta olmak üzere dikkatli olunması gerekiyor. Taşa, bitki ve böceklerimize sahip çıkmamız gerekiyor. Anadolu, 3 bin bitki çeşidiyle sayılı ülkeler arasında."
TERS LALE YA DA 'AĞLAYAN GELİN'
Dünyanın en güzel çiçekleri arasında yer alan ve 167 türü bulunan ters lale çeşidinin en fazla görüldüğü ülke Türkiye olarak biliniyor. Yapılan araştırmalara göre Türkiye'de 43 türü bulunan ters lalelerin 20’si endemik. Türkiye genelinde hemen her bölgede görülen ters lalenin endemik türlerine özellikle Doğu Anadolu ve Akdeniz Bölgesi'nde rastlanıyor. 'Fritillaria Michailovsky' cinsi sadece Erzurum'un Karayazı ilçesinde yetişiyor. Dünyada nesli tehlike altında olan ters lale Anadolu'da 'Ağlayan gelin' adıyla biliniyor. Gövde boyu 30- 100 santim arasında değişiyor. Çiçek açma dönemleri iklim şartlarına göre Mart ve Mayıs aylarında değişir ve çiçek rengi kırmızı, turuncu ve nadiren sarı oluyor. Rivayete göre, Hz. İsa’nın çarmıha gerildiği sırada, Meryem ananın göz yaşlarından yere akan damlalarla yetiştiğine inanılan ters laleler, aynı zamanda Hristiyan aleminin kutsal çiçeği olarak da kabul ediliyor.
NÖ(KS/İD)
