12 Eylül askeri faşist darbesinden sonra sıkıyönetim mahkemelerinin açtığı çok sayıda siyasi davanın tanığı Deniz Teztel (54) yaşamını yitirdi. Teztel, uzun süredir kanser hastalığı nedeniyle tedavi görüyordu.
Gözyaşlarıyla uğurlandı
Deniz Teztel’i sıkıyönetim mahkemelerinde yargılanan sendika başkanları, avukatlar ve gazete çalışanları gözyaşlarıyla uğurladı. Teztel, uzun süredir mücadele ettiği kanser hastalığı nedeniyle yaşamını yitirdi. Deniz Teztel, Karacaahmet Mezarlığı’ndaki aile kabristanında toprağa verildi.
Deniz Teztel ,12 Eylül zindanlarından 'tek tip elbise' protestosunu dünyaya bu resimle duyurmuştu.
Deniz Teztel’in cenaze törenine CHP İstanbul Milletvekili Süleyman Çelebi, DİSK’e bağlı Tekstil Sendikası ve eski DİSK Genel Başkanı Rıdvan Budak, Türkiye Gazeteciler Cemiyeti (TGC) Başkanı Turgay Olcaytu, Cumhuriyet Gazetesi İmtiyaz Sahibi ve yazar Orhan Erinç, sanatçı Sadık Gürbüz, Barış Derneği ve DİSK davalarının avukatı Turgut Kazan, avukatlar Alp Selek, Bahri Belen, Ercan Kanar, Filiz Kerestecioğlu, darbenin ardından açılan siyasi davalarda yargılananlar ve çok sayıda seveni katıldı. Kalabalık bir gazeteci, yazar ve dost çevresi Teztel’i son yolcuğuna uğurladı. Cenazeye DİSK, TGC, İstanbul Barosu, Kadıköy Belediye Başkanı Selami Öztürk, Fest Travel, gazeteci Okay Gönensin çelenk gönderdiler.
Deniz Teztel kimdir?
Deniz Teztel 1959 yılında İstanbul’da doğdu. İktisadi Ticari İlimler Yüksek Okulu’nu bitirdi. Gazeteciliğe 1980 yılında Türk Haberler Ajansı’nda (THA) muhabir olarak başlayan Teztel, daha sonra Cumhuriyet gazetesinde gazeteciliğini sürdürdü.
12 Eyül Askeri Darbesi’nin ardından başlayan Devrimci-Sol, DİSK, Barış Derneği gibi diğer toplu siyasi davaları gazeteci duyarlığıyla takip etti. Selimiye Kışlası, Metris Baştabya’da kurulan toplu davaları izleyen Teztel, hukuk dışı yargılamaların yakın tanığı olan Teztel, yaşanan baskıları dönemin koşulları elverdiğince okurlara aktardı. Teztel daha sonraki yıllarda tanık olduğu işkenceleri, hukuk dışı uygulamaları yazı ve haberleriyle, röportajlarıyla aktardı. Kaç kişinin gözaltına alındığı, işkence görenlerin sayısı gibi 12 Eylül’ün hak ihlalleri bilançosunun hazırlanmasında büyük katkıda bulundu.
“Gizli örgüt kuryeliği” ile suçlandı
Deniz Teztel’in siyasi duruşu ve tanıklıklarını kamuoyuyla paylaşan gazeteciliğinin karşılığı “gizli örgüt kuryeliği” suçlamasıyla cezaevine konulmak oldu. Teztel, eski Güneş Gazetesi İnsan Hakları Şefi olarak gazetecilik mesleğini yürütürken 14 Haziran 1991 tarihinde Devrimci Sol örgütü üyelerinin dışarıyla haberleşmesini sağladığı iddiasıyla gözaltına alındı. Teztel 13 günlük gözaltının ardından 28 Haziran 1991 tarihinde TCK 168/2 maddesine göre “gizli örgüt kuryeliği” iddiasıyla tutuklanarak Eskişehir Özel Tip Cezaevi’ne konuldu. Yoğun işkencenin uygulandığı Eskişehir Cezaevi’nin kapatılması istemiyle yapılan açlık grevi eylemine katıldı. Deniz Teztel’in tutuklanması, dünya çapında gazeteci meslek örgütleri, Uluslararası Af Örgütü tarafından tepkiyle karşılanmış ve yakından izlenmişti. Ankara Devlet Güvenlik Mahkemesi’nde 17 Ocak 1992’de hakim karşısına çıkan Teztel tahliye edildi.
Tahliyesinin ardından Cumhuriyet gazetesine dönen Teztel, Haber Merkezi’nde mesleğini sürdürdü. Kanser hastalığı nedeniyle uzun süre tedavi gördü. TGC’nin yayın organı Bizim Gazete ve Yeni Çözüm dergisinde de bir süre çalışan Teztel, hastalığının yinelenemsi üzerine tedavisine devam etti. Teztel, 12 Eylül darbe dönemine ilişkin kitap ve derleme çalışmalarını sürdürdü bu konuda haszırlanan belgesellere dönemin tanığı olarak katıldı.
IPI Direktörü
Teztel’in 1991’de tutuklu bulunduğu sırada Uluslararası Basın Enstitüsü (IPI) Direktörü Peter Galliner, dönemin Başbakan Süleyman Demirel’e 18 Aralık 1991 tarihinde bir mektup yazarak, “Öğrendiğimize göre polis, Teztel’in insan hakları ve işkence konusunda yazılar yazmaktan vazgeçmesi durumunda koşullu olarak serbest bırakılacağını bildirdi. Teztel Devrimci-Sol örgütü üyeleri arasında bağlantı kurmakla suçlanıyor. Teztel, 1980'den bu yana çeşitli haber ajansları ve gazetelerde yazmıştır. O dönemdeki bütün siyasi davaları izlemiş ve bu konuda uzmanlaşmıştır. Gazetecilik mesleği çerçevesinde, cezaevlerindeki durumlarını öğrenmek için tutuklu ve hükümlülere mektuplar yazmış, ancak hiçbir şekilde yasadışı bir örgütün üyeleri arasında bağlantı görevi yapmamıştır. Deniz Teztel'in tutuklanışı ifade ve kamunun bilgilenme özgürlüğüne doğrudan bir saldırıdır” demişti.
Teztel’in tanıklıkları:
Teztel, SkyTürk Televizyonu’nda yayınlanan Öteki Tanık programında, 12 Eylül davalarını şöyle anlatmıştı:
“1980’in Kasım ayında Selimiye Kışlası’na adım attım, sonra 10 yıl kadar da orada kaldım. Herkes ‘suçluydu’, bu nedenle bir sürü davamız oldu. DİSK, TSİP, TİP, Barış Derneği, MLSPB, TKP/ML TİKKO davaları. Duruşmalarda işkenceyle ilgili anlatımları çok dinledim. Yargıç bunları dikkate bile almıyordu. 1243 sanıklı Devrimci Sol davası, 24 Temmuz 1981’de başladı. İlk duruşmada altı sanık vardı. Sonra bu sayı arttı.”
Teztel'le ilgili TGC'den açıklama
"Cemiyetimiz Üyesi, Sürekli Basın Kartı Sahibi, Değerli Arkadaşımız DENİZ TEZTEL vefat etmiştir. Kaybı topluluğumuzda üzüntü yaratan Teztel’in cenazesi bugün ikindi namazının ardından Karacaahmet Şakirin Camii’nden alınarak Karacaahmet Mezarlığı’nda toprağa verilecektir. Deniz Teztel’i sevgi ve saygıyla anarken, ailesine, basın topluluğuna başsağlığı dileriz."
