İzmir Büyükşehir Belediyesi Ahmet Piriştina ve Kent Arşivi (APİKAM), İzmir yangını ile ilgili iddialar ve devam eden spekülasyonlar karşısında, elindeki tüm belge ve fotoğraflardan oluşan 'tarihi belge niteliğinde' bir kitap yayınlamaya hazırlanıyor. Büyükşehir Belediyesi Kent Kitaplığı’ndan yayımlanacak olan kitapta Mustafa Kemal Atatürk’ün, İsmet İnönü’nün ve Birinci Ordu Komutanı Ferik (general) Nureddin’in Genelkurmay arşivinden alınan yazışmaları ve yangına ilişkin resmi bildirimleri de yer alacak. Kitapta ayrıca, o dönemin Batılı gazetecilerinin yorumları, haberleri, fotoğraflar, raporlar ve canlı tanıklıklara da yer verilecek. Hazırlık çalışmaları devam eden kitabın Mayıs ayında yayımlanması bekleniyor.
İngilizce’ye de çevrilecek olan kitap, tarihi gerçekleri ulusal ve uluslararası kamuoyuna sunmayı hedefliyor. Büyükşehir Belediyesi, aynı konuda İzmir’in işgalden kurtuluşunun 90'ıncı yılı olan 9 Eylül 2012’de yayınlanmak üzere bir belgesel de hazırlayacak.
MAYIS AYINDA YAYINDA
APİKAM Müdürü Yrd.Doç.Dr. Oktay Gökdemir, İzmir yangını ile ilgili iddiaların dönem dönem ortaya atıldığını hatırlatarak, yangın ile ilgili olarak ellerindeki belge, bilgi ve fotoğrafları Türkçe - İngilizce kitap haline getirme çalışmalarını hızlandırdıklarını ve gerçekleri anlatan geniş kapsamlı bir çalışmayı Mayıs ayında kamuoyuna hediye etmeyi hedeflediklerini ifade etti. Yrd.Doç.Dr. Gökdemir, “İsmet Paşa’nın komutanlığını yaptığı Batı cephesi arşivlerinde de bu konuda raporlar ve belgeler var. ’İzmir yangını belge ve gerçekleri' kitabında bu konuyu aydınlatıyoruz, artık bu tartışma belgesel niteliği taşıyan bu kitapla son bulacak” dedi.
GENELKURMAY ARŞİVİ’NDEN YAZILI BELGELER
APİKAM tarafından Genelkurmay Arşivi’nden alınan İzmir yangını ile ilgili 28 Eylül 1922’de Mustafa Kemal Atatürk’ün yazdığı mektup şöyle:
“Kiliselerde Hristostomos’un vermiş olduğu nutuklar -ki İslamlar tarafından işitilmişti- İzmir’i yakmak bir vazife-i diniye olarak tebliğ edilmiş bulunuyordu. Harik (yangın) bu teşkilat tarafından vücuda getirilmiştir. Bunu müeyyed (destekleyen) birçok şuhud (şahitler) ve vesaik (belgeler) vardır. Askerlerimiz hariki söndürmek için bütün mevcudiyetleriyle çalışmışlardır.”
Birinci Ordu Komutanı Ferik Nureddin’in yangın ile ilgili anı anına Başkumandanlığa verdiği raporlarından bir bölüm şöyle:
“Ermeni Mahallesi’nde Suzan Sokağı’nda zuhur eden yangın itfaiyenin muavenetiyle bastırılmışken, muhterik hane civarında sıra ile birçok evlerden yangın zuhur etmiş ve bu harikin Ermeniler tarafından ika edildiği anlaşılmıştır. İlk yangın bastırıldığı esnada Ermeni kilisesinden tüfek ve bomba ateşi yapılmıştır. Harikin itfasına çalışılmaktadır.”
