14 Kasım 2015 tarihinde çekildiği belirtilen fotoğraflardan birinin, Silopi’nin güneydoğusunda 15 kilometrelik tanker kuyruğunu gösterdiği, diğerinin ise Irak’ın Zaho kenti yakınlarında çekildiği belirtiliyor.
Haritaya bakıldığında; her iki noktanın da düşürülen Rus uçağının bulunduğu yer ile 500 kilometre mesafede olduğu görülüyor. Bu nedenle, uçağın petrol ticaretini gizlemek için düşürüldüğüne ilişkin bir belge olarak kabul edilmesi zor. Diğer taraftan fotoğrafları çekilen yerler IŞİD tarafından kontrol edilmiyor. Irak’ta bulunan bölge, IŞİD karşıtı Peşmerge güçleri tarafından kontrol ediliyor. İkisi de düşman.
RUSYA’NIN SUNDUĞU FOTOĞRAFLARIN KANIT OLMASI ZOR
Kanıt olarak 18 kasım tarihinde Deyz ez-Zor kenti yakınlarında çekildiği belirtilen fotoğraflar da aynı şekilde uçağın düşürüldüğü nokta ile uzak mesafede bulunuyor. Fotoğraflarda Rus iddialarına göre, 390 tanker ve kamyon bulunuyor. Bunların kime ait olduğu ve nereye gittikleri sorularının cevabı belli değil. Oysa bu soruların yanıtı çok önemli. IŞİD’ın bu bölgelerde petrol kuyularını kontrol ettiği ve Suriyeli ve Iraklı tüccarlara sattığı biliniyor. Bunlar da petrolü başkalarına satıyor. Ağırlıklı olarak Irak ve Suriye içerisindeki kişilere. Bu tankerlerin bu tüccarlara ait olması da mümkün. Burada tankerlere petrol doldurulsa bile, bu sözkonusu tankerlerin Türkiye’ye gittiği anlamına gelmez. Kısaca, sunulan fotoğraflar hakkında çok şey söylenebilir, ancak kanıt olmaları zor.
Putin’in iddialarını destekleyen önyargılar Ortadoğu’da her şeyin petrol ile ilintili olduğu ve Erdoğan’ın her şeyi yapabileceği görüşüdür. İddiaların ne kadarının gerçek olduğuna bakacak olursak:
Türk hükümetinin IŞİD’e karşı tutumu nasıl?
Hükümetin tutumu kararsızlık gösteriyor. Türkiye IŞİD militanlarını başıboş bırakıyor. Ankara’nın, IŞİD’i destekleri iddiaları sorgulanabilir. Bu konuda şu ana kadar kanıt mevcut değil. Ancak bir şey kesin: IŞİD ile mücadele Erdoğan'ın önceliği değil.
Rus hükümetinin IŞİD’e karşı tutumu nasıl?
Moskova'nın öncelikli hedefi Suriye lideri Beşar Esad'ı korumak. Onlar daha çok Esad için büyük bir tehdit oluşturan rejim muhalifleriyle mücadeleye odaklanmış durumda. Ancak isyancıların da hedefinde IŞİD var.
Suriye’de sadece petrol mü önemli?
Hayır. Suriye, petrol ve gaz rezervleri bakımından Irak’tan farklı. Burada mütevazi bir rezerv var. Hatta IŞİD’in gelirlerinde petrol gelirleri sadece küçük bir tutuyor.
IŞİD’den kim petrol alıyor?
Hemen hemen Irak ve Suriyeli gruplar alıyor. Öncelikli hedef ticaridir ve petrol teminidir. İdeoloji ikinci planda kalıyor. Türk kaçakçılar da bu durumdan kazanç sağlamanın peşinde. Ancak Ankara bunları engellemeye çalışıyor. Endüstriyel ölçekte IŞİD’den petrolü sadece Suriye rejimi alıyor.
ABD niçin petrol ticaretini hala durdurmuş değil?
En büyük sorun çoğunlukla sivillerin dahil olmasıdır: Petrol, işçiler, mühendisler, kamyon sürücüleri, kabzımal ve distribütörlerin için savaşın parçaladığı kendi ülkelerinde ailelerini geçindirmenin tek yolu. IS ölçüde sadece kaynağında ve hatta orada arka planda oluşur.
İddialar Putin’e ne kazandıracak?
Bu, Rusya’nın bugüne kadar IŞİD’e karşı etkili mücadele etmemesini örtmeye yarayacak bir hamle. Rusya IŞİD’le mücadele etmek yerine, onunla mücadele edenleri bombalıyor ve IŞİD’den endüstriyel boyutta petrol ve gaz alan bir rejimi destekliyor.
