Aslında Slovakya diğer Orta Avupa ülkeleri arasında hep örnek öğrenci olarak gösterilirdi. Ülke, komşuları olan Polonya, Çekya ya da Macaristan gibi popülizm akıntısına kapılmamıştı.
Slovakya Başbakanı Robert Fico göçmen politikaları hakkında bazen Avrupa Birliği (AB) ile anlaşmazlığa düşse de, sık sık ülkesinin Avrupa'nın bir parçası olduğunun ve AB içerisinde Slovakya'nın yapıcı bir rol oynadığının altını çiziyordu.
Ülkenin AB ile ekonomideki ortak çalışmaları diğer tüm Orta Avrupa ülkelerinden daha fazlaydı. Slovakya, Euro para birimini 2009 yılından itibaren sorunsuzca yürürlüğe geçirmişti.
Ancak tüm bu olumlu tablo bir gazeteci cinayeti ile yerle bir olmuş gibi görünüyor. Geçtiğimiz günlerde 27 yaşındaki Slovak araştırmacı gazeteci Jan Kuciak kimliği belirsiz kişiler tarafından düzenlenen silahlı saldırıda nişanlısı ile birlikte cinayete kurban gitti.
Polis cinayetin nedeninin gazetecinin işiyle ile ilgili olabileceğini belirtirken, yaşananlar Slovakya'yı büyük bir şoka soktu.
Cinayete büyük tepki
Yaşanan olay sonrasında devlet yetkilileri cinayeti sert bir dille kınadı. Başbakan Robert Fico "eşi benzeri görünmeyen bu cinayetin basın özgürlüğü ve demokrasiye derin bir darbe vurduğunu" belirterek, cinayetle ilgili bilgi paylaşanlara bir milyon euro vereceğini açıkladı.
Slovak Emniyet Müdürü Tibor Gaspar cinayeti "profesyonel bir infaz" olarak tanımlayarak Kuciak'ın öldürülmesinin "büyük ihtimalle araştırmacı gazetecilik faaliyetiyle bağlantılı olduğunu" söyledi.
Slovakya şimdi aynı Rusya, Ukrayna ya da diğer Batı Balkan ülkeleri ya da en son Malta'da araştırmacı gazeteci Daphne Caruana Galizia cinayetinde olduğu gibi araştırma yapan gazetecilere göz dağı vermekle yetinmenin ötesinde tasfiye edildiği bir ülke konumuna geldi.
Her ne kadar cinayet henüz açıklığa kavuşmasa da, cinayetin neden işlenmiş olduğu hakkında farklı şüpheler dile getiriliyor.
Cinayet, Slovakya'nın gazetecilik ve rüşvetle olan sorunlarını tekrar gün yüzüne çıkardı.
Avrupa'nın en büyük medya gruplarından biri olan Almanya merkezli Axel Springer bünyesindeki Aktuality.sk haber portalı için araştırma dosyaları hazırlayan Kuciak en son iktidar partisi Smer'in rüşvet vererek işlerini yürüten bazı şirket ve organize suç grupları ile ilişkileri konusunda araştırmalar yapıyordu. Araştırmaları nedeniyle Kuciak karanlık emlak yatırımlarıyla adından sıkça söz ettiren iş adamı Marian Kocner tarafından daha önce de tehdit edilmişti.
Cinayette İtalyan mafyası parmağı olabilir
Diğer bir varsayıma göre ise cinayette İtalyan mafyası parmağı var. İtalyan basınında yer alan haberlere göre, geçen Pazar günü evinde ölü bulunan Kuciak, bazı suç örgütleri ve politikacılar arasındaki bağlantılarla ilgili bir haber üzerinde çalışıyordu.
Kuciak'ın ortak çalıştığı İngiliz-Slovak gazeteci arkadaşı Tom Nicholsan Slovak medyasına verdiği demeçlerde, meslektaşıyla orta bir araştırma yürüttüklerini açıkladı. Gazeteci, AB fonlarının kullanımı konusunda iktidar partisi ile İtalyan mafyası arasındaki bağlantıları incelediklerini açıkladı.
Bratislava'da yaşayan Slovak siyaset bilimci Grigorij Meseznikov Deutsche Welle'ye verdiği demecinde, "Bu cinayeti kim işlemiş olursa olsun, bu olay Slovakya'nın hukuk devleti olma yönündeki zorlu yolunda birçok soru işareti uyandıran korkunç ve şok edici bir cinayet" şeklinde konuştu.
Gazetecilere yönelik saldırıların listesi uzayıp gidiyor
Her ne kadar Slovakya'da 1993 yılında kuruluşundan bu yana herhangi bir gazeteci araştırmaları nedeniyle cinayete kurban gitmemiş olsa da, gazetecilere yönelik saldırılar oldukça fazla.
En son 2016 yazında araştırmacı gazeteci Milos Majko'nun arabasına bombalı saldırı düzenlenmişti. 2008 yılında Pavol Rzpal, 2015 yılında ise Miraslov Pejko kayıplara karıştı. Kendilerinden hala haber alınamıyor. 1990'lı yıllarda gazetecilere yapılan faili meçhul saldırılar da hala açıklığa kavuşturulmuş değil.
Kuciak'ın cinayetini kınayan sözler sarfeden Başbakan Robert Fico da aslında hiç de temiz bir sabıkaya sahip değil. Kendisini eleştiren gazetecilere "aptal", "sırtlan", "Slovakya karşıtı fahişeler" ya da bazen de "tuvalet örümcekleri" şeklinde hakaret eden Başbakan, Slovakya'nın yüksek tirajlı gazetelerinden Sme çalışanlarını basın toplantılarından da men ediyordu.
Tüm bu hakaret ve baskının nedeni ise gazetecilerin Fico ve partisinin rüşvet ilişkileri hakkında araştırma ve yayınlar yapmasıydı.
Slovakya'daki rüşvet sorunu medyaya defalarca yansıdı
Deutsche Welle'nin haberine göre başbakan Fico ve parti arkadaşlarının adı birçok rüşvet skandalıyla anılıyor. Örneğin Fico'nun parti yoldaşı ve aynı zamanda İçişleri Bakanı olan Robert Kulinak uzun zamandır rüşvet iddialarıyla adından söz ettiriyor. Kulinak'ın aynı zamanda ortağı olduğu ve ülkenin inşaat alanında en önde gelen işadamı Ladislav Basternek'ın vergi kaçakçılığının üstünü örttüğü söylentileri hala var.
Bakan Kulinak aynı zamanda Basternak'ın sahibi olduğu bir evde kiracı olarak oturuyor. Ancak olayın patlak vermesinin ardından ne yapılan protesto yürüyüşleri ne de muhalefetin verdiği güvenoyu soruşturmaları Kalinak'ın istifa etmesine yetmedi.
Daha geçmiş yıllara bakınca Slovakya'da gelmiş geçmiş en büyük rüşvet skandallarından biri olan 'Gorilla' skandalı dikkat çekiyor. Bazı devlet yetkilileri ve memurları yüksek miktarda komisyon payı alma karşılığında Penta isimli bir yatırım grubuna özelleştirmelerde ayrıcalık tanıdı. İddialara göre bugünün Başbakanı Fico da bu devlet adamları arasındaydı. Ancak bu davalar da hala açıklığa kavuşturulmuş değil.
Hafta başında cinayete kurban giden Jan Kuciak ve nişanlısına duyulan tepki bu rüşvet davalarının tekrar gündeme gelmesine neden oldu.
Bratislava'da bulunan IVO Halkla İlişkiler Enstitüsü'nde görev yapan siyaset bilimci Grigorij Meseznikov rüşvet skandallarına adı karışan devlet yetkililerinin bu defa paçayı kolay kurtaramayacağını belirterek "Eğer görevdeki hükümet Kuciak ve nişanlısının cinayetini açıklığa kavuşturmak için elinden geleni yapmazsa, o zaman kendi zor duruma düşecek" şeklinde konuşuyor.
